چرا بسیاری از مترجمان از فناوری ترجمه متنفر هستند؟
15 شهریور 1396 - 3:07
چرا بسیاری از مترجمان از فناوری ترجمه متنفر هستند؟
به‌طورکلی فناوری باید به بهتر کردن زندگی ما کمک کند. نرم‌افزارها می‌توانند مراحل دستی را به‌صورت خودکار درآورده و حجم کار انسانی را کاهش دهند. ترجمه نیز مانند بسیاری از فعالیت‌های مربوط به زبان کار پیچیده‌ای است. ماشین‌ها هنوز به آن نقطه از پیشرفت نرسیده‌اند که بتوانند همانند انسان‌ها از زبان استفاده کنند. کار ترجمه نسبت به نوشتن متنی به زبان دیگر حداقل دو برابر پیچیده‌تر و چندین درجه عمیق‌تر است.
درنتیجه با چنین پیچیدگی، این‌طور به نظر می‌رسد که همه مترجمان حرفه‌ای بر روی کره‌ی زمین مشتاق استفاده از فناوری برای ساده کردن کارهای خود، سرعت بخشیدن به فرآیند ترجمه و بهبود زندگی‌شان هستند؛ اما همیشه این‌طور نیست.
دلایل ما؛
گوگل تعریف جامعه از «ترجمه» را تغییر داده است
نرم‌افزار ترجمه‌ی گوگل به روش‌های مختلف بهترین و درعین‌حال بدترین اتفاقی بود که می‌توانست برای مترجمین حرفه‌ای در طول زندگی بیفتد. ازیک‌طرف کار گوگل در این زمینه ترجمه را به‌طورکلی به شکلی منظم و سامان‌یافته بر روی مدار جامعه قرار داده. درواقع به‌طور اتفاقی مردم متوجه شدند که ترجمه کردن کاری ممکن و در دسترس است. این موضوع باعث افزایش رشد عرضه و تقاضا می‌شود چون مردم خیلی زود می‌آموزند که کیفیت ترجمه‌ی رایگان و آنلاین این دستگاه ترجمه در رابطه با اکثر مقاصد موردنیازشان بخصوص موقعیت‌های تجاری ناکارآمد است.
از سوی دیگر سیستم ترجمه‌ی گوگل اهمیت ترجمه در حجم بالا را موردتوجه قرار داده و درعین‌حال باعث شده ترجمه‌ی باکیفیت بالا در دسترس تر ازآنچه واقعاً هست باشد. گرچه ترجمه‌ی گوگل نیز در صورت استفاده‌ی کاربر بیش از محدوده‌ی حجمی تعیین‌شده عملاً دیگر رایگان نیست، بااین‌وجود بیشتر مردم به‌اشتباه تصور می‌کنند کار ترجمه آسان و بدون هزینه است؛ که این موضوع مترجمان حرفه‌ای را بیش‌ازپیش برای متقاعد کردن مردم برای درک ارزش کارشان دچار مشکل کرده است.
توسعه‌ی ابزار موردنیاز برای ترجمه عمدتاً دچار رکود است
رشد بسیار اندک ابزارهای حرفه‌ای برای مترجمان بسیار ناامیدکننده ست. این عجیب و باورنکردنی است که سطح کاربری بیشتر ابزارهای ترجمه در حال حاضر تقریباً یکسان با سطح کاربری ابزارهایی ست که شخصاً در سال 1996 استفاده می‌کردم. در دو دهه‌ی آینده به‌ندرت می‌توان ابزاری برای ترجمه‌ی وب‌سایت‌ها و دیگر ترجمه‌های این‌چنینی از اینترنت و طبیعت مجازی یافت که به مترجم، تصویر واضحی از معنی آنچه را که می‌بیند بدهد.
شاید موضوع آزاردهنده‌تر این باشد که مترجمین برای دریافت فایل حاوی متن، انجام ترجمه و تحویل دادن آن باید زحمت فعالیت در سیستم‌های مختلفی را متحمل شوند. باوجود نرم‌افزارهای خودکار ترجمه در بازار عرضه و تقاضا، این نرم‌افزارها هم چنان به‌صورت گسترده موردقبول همگان نیستند. به این منظور که شانس به‌عنوان‌مثال؛ ضمیمه کردن نسخه‌ی اشتباه یک ترجمه، یا رخ دادن تصادفی خطا در هنگام ذخیره کردن یا این‌چنین خطاهای رایج انسانی همچنان بالاست.
مترجمین کیفیت بالا را ترجیح می‌دهند، چه مشتری خواستار آن باشد یا خیر
اگر از یک مترجم بپرسید که چه حد از کیفیت برای یک ترجمه قابل‌قبول است، در صورت حرفه‌ای بودن پاسخ خواهد داد «فقط بهترین ترجمه». آیا یک موسیقیدان از اجرایی که به کمک اکولایزر (دستگاه متعادل‌کننده صدا) انجام می‌شود لذت خواهد برد؟ خیر، این وضعیت در مورد مترجمین نیز صدق می‌کند. مترجمین حرفه‌ای حد بسیار بالایی را برای سنجیدن یک ترجمه‌ی خوب در نظر می‌گیرند. ولی درصورتی‌که از یک خریدار در مورد بهترین مترجم سؤال کنید معمولاً پاسخ خواهد داد؛ «کسی که ترجمه را به‌موقع به من تحویل دهد». مشتری‌ها گاهی حاضر به فدا کردن کیفیت یک ترجمه در صورت تحویل به‌موقع نیز هستند.
بعضی از مشتریان به دلیل نداشتن علم ترجمه وعدم توانایی در صحبت به زبان مقصد به‌کاررفته در ترجمه‌شان، با اولویت‌بندی بر اساس نوع اطلاعات مورد ترجمه و کاربرد آن، از همان ابتدا به تعیین قیمت می‌پردازند. به‌طورمعمول در مواردی که پای ترجمه‌ی حرفه‌ای در میان است، شما تنها نتیجه‌ای در حد هزینه‌ی پرداختی خود دریافت می‌کنید و این امر در مورد سایر خدمات نوشتار حرفه‌ای نیز صادق است. اگر متمایل به پرداخت هزینه‌ای در حد نرخ نویسنده‌ای تازه‌کار و بدون هیچ اثر منتشرشده‌ای هستید هرگز نمی‌توانید به اثری با کیفت از پرفروش‌ترین نویسنده دنیا دست پیدا کنید. متقاضیان معمولاً دراین‌باره صرفه‌جو در مبالغ کم و احمق در مبالغ زیاد می‌باشند. درصورتی‌که در موارد دیگر به‌سادگی قادر به تصمیم‌گیری‌هایی درست هم سو با نیازهای واقعی کسب‌وکار هستند.
این موضوع چه ارتباطی با فناوری دارد؟ بسیاری از مشتریان به دنبال راه‌حلی سریع و ارزان‌قیمت برای انجام ترجمه هستند و تصور می‌کنند فن‌آوری ترجمه قابلیت ارائه‌ی این مهم را داراست؛ و تنها مترجمان هستند که خطر بسیار زیاد این نوع تصورات را درک می‌کنند. اینکه تصور کنید در عین حذف فرعیات می‌توانید همان سطح از کیفیت را داشته باشید کاملاً اشتباه است. گسستن رابطه‌ی بین مشتریان و مترجمان معمولاً به این دلیل است که اولویت‌های مشتریان هم سو با خط فکری مترجمان و مقاصد آن‌ها نیست. به‌عنوان‌مثال محتوای متن یک مشتری ممکن است تنها برای استفاده‌ی شخصی بوده و هرگز چاپ نشود، ولی بدون توجه به کیفیت ترجمه باید سروقت تحویل داده شود. درصورتی‌که برای یک مترجم حرفه‌ای تقریباً غیرممکن است که بتواند متنی را باکیفیت پایین ترجمه کند، درست مانند تلاش بیهوده‌ی یک موسیقیدان حرفه‌ای برای اجرای سطح پایین آنچه تمام عمرش را صرف یادگیری آن کرده است.
مترجم‌ها معمولاً از فرایند ترجمه جدا هستند
متقاضیان ترجمه، به‌خصوص خریداران تجاری، اکثر ترجمه‌ها را از شرکت‌ها می‌خرند. آنچه آژانس‌های ترجمه برخلاف مترجمان فردی ارائه می‌کنند بسیار ساده و درعین‌حال بسیار مهم است و آن چیزی نیست جز مدیریت پروژه. آژانس‌ها قادر به ارائه‌ی مترجم برای تعداد بسیار زیادی از زبان‌های مختلف هستند درصورتی‌که مترجمان عادی معمولاً تنها قادر به انجام ترجمه در یک یا دو زبان خاص می‌باشند که این به دلیل نیاز به سطح بالایی از تسلط برای ترجمه‌ی حتی یک ترکیب زبانی است. آژانس‌ها همچنین می‌توانند نسبت به یک مترجم فردی ، حجم بیشتری سفارش کار بگیرند.
بااین‌حال، وقتی پای آژانس‌های ترجمه در میان باشد، مترجمان اغلب احساس فریب خوردن می‌کنند. آن‌ها با توجه به سطح مهارت و دانششان معمولاً درآمد پایینی دارند. بیشتر مترجمین دارای مدرک فارغ‌التحصیلی هستند اما در برابر افرادی که دارای مدرک بوده و در سایر صنایع کسب درامد می‌کنند، درامد متوسطی دارند. آن‌ها می‌بینند که درآمد سازمان‌ها تقریباً دو برابر آن چیزی است که آن‌ها می‌گیرند و تعجب می‌کنند که چرا سازمان پول زیادی از طریق آن‌ها به دست می‌آورد. این مسئله با توجه به اینکه بدون آن‌ها ترجمه عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد کاملاً غیرمنصفانه است.
درواقع برخی از سازمان‌ها قیمت را فراتر از حد معقول می‌افزایند و با اضافه کردن حواشی سودی بیش از 200 درصد به دست می‌آورند که این بسیار نادر است؛ و معیار قانونی سود دریافتی سازمان‌ها باید چیزی در حدود 20 تا 30 درصد باشد. به‌عبارت‌دیگر، با اضافه کردن هزینه‌ی مترجم، به‌علاوه‌ی هزینه‌های ویرایشگر و مدیران پروژه، یک آژانس ترجمه حدود 25 سنت ازهر دلار سود می‌کند. این مسئله ممکن است به نظر یک مترجم سودمند بیاید، درحالی‌که ازنظر تجاری لزوماً سوددهی جالبی نیست. درحالی‌که تعداد بسیاری از ده‌ها هزار سازمان موجود، اکثراً شرکت‌هایی بسیار کوچک هستند که غالباً به‌صورت خانوادگی اداره می‌شوند، این مقدار از سود مابه‌التفاوت مناسب بوده و برای سرپا نگه‌داشتن شرکت کافی است.
بازار ترجمه سریع تراز مترجمین و ابزارها در حال تغییر است. روش‌های ارتباطی و فناوری‌ها تکامل‌یافته‌اند ولی نقش مترجم تغییر زیادی نداشته است. در دنیای واقعی در حال حاضر، جایی که مردم به‌صورت زنده توییتر دارند و ارتباطات سریع متداول شده‌اند، ممکن است تصور کنید که ترجمه‌ی زنده‌ی بیشتر شده وهم چنین ابزارهای بیشتری برای تسهیل کردن ترجمه‌ی سریع وجود خواهد داشت؛ اما در حقیقت بسیاری از مترجمان ایده‌ی انجام ترجمه در زمان مشخص را رد می‌کنند زیرا آن‌ها مانند هر نویسنده‌ی خوبی عادت دارند تا زمان بیشتری را صرف اصلاح دقیق اصطلاحات و بررسی کار خود کنند.
برای ارائه‌ی تنها یک مورد از موارد بسیاری که نیاز بازار باعث تغییر نقش کارکنان مترجم آن هم بسیار سریع‌تر از حالت دلبخواهشان شده، می‌توان از شرکت‌هایی نام برد که از فناوری ترجمه استفاده می‌کنند. آن‌هم نه نوع آنلاین و رایگان. بلکه نوعی دستگاه ترجمه‌ی قوی که ترجمه‌ای باکیفیت بهتر در یک دامنه‌ی محدود ارائه می‌دهد. آن‌ها اغلب از مترجمین می‌خواهند که خروجی دستگاه ترجمه را پاک کنند. این مسئله وظیفه جدیدی را به نام «پست-ویرایشگر» ایجاد کرده که پیش‌ازاین وجود نداشت. پست ویرایشگران انسانی، به‌عنوان خدمه‌ی پاک‌سازی کننده عمل می‌کنند و انتظار می‌رود تا همه‌ی اشتباهات انجام‌شده توسط ترجمه‌ی کامپیوتری را اصلاح کنند.
مشکل اینجاست. اگر شما یک مترجم حرفه‌ای هستید، چرا می‌خواهید یک خرابکاری بزرگ که شما باعث ایجاد آن نبوده‌اید را پاک‌کنید؟ این موضوع مانند این است که از یک موسیقیدان حرفه‌ای بخواهید قطعه‌ای را توسط یک سینت سایزر (ترکیب‌کننده‌ی اصوات) یا یک نوازنده کم مهارت در موسیقی ضبط کند و سپس برگردد و تمام نت‌های ریز صدا را تکمیل کند. این‌یک روش هک برای تولید یک ترجمه تحت نظارت دقیق یک مترجم است که به‌طورکلی یک کیفیت عالی ایجاد نمی‌کند و تمام لذت ترجمه را از بین می‌برد. بسیاری از مترجمین با علم به اینکه می‌توانند به‌شخصه ترجمه‌ای بهتر از این روش را ارائه دهند انجام کاری که درست مانند نگهداری از زبان است را رد می‌کنند.
مترجمین اغلب توسط شرکت‌های فناوری ترجمه کنار گذاشته می‌شوند
بسیاری از شرکت‌هایی که فناوری ترجمه را در دهه‌های گذشته ایجاد نموده‌اند، نتوانسته‌اند به نیازهای واقعی و نگرانی‌های گروه عظیمی از کاربران خود که همان مترجمین هستند، توجه و علاقه نشان دهند، حتی اگر بیشتر درآمدشان را از آن‌ها به دست آورند. شرکت‌های فناوری بسیار کمی وجود دارند که افرادی عمیقاً مطلع و آگاه از کار ترجمه را برای کمک به توسعه‌ی فعالیت‌های خود استخدام کرده باشند.
شاید به دلیل همین گسستگی زیاد روابط، شرکت‌های فناوری ترجمه اغلب نتوانستند رفتار خوبی با مترجمین داشته باشند تا متوجه شوند که آن‌ها حرفه‌ای بوده و شایسته‌ی دریافت دستمزدی مناسب برای یک زندگی خوب هستند ، تا به دیدگاه‌ها و نظراتشان احترام بگذارند و آن‌ها را در فرایند پیشرفت محصولات دخالت دهند. مترجمین به بسیاری از شرکت‌های فناوری ترجمه بی‌اعتماد هستند زیرا باور دارند که این شرکت‌ها قلباً هیچ توجهی به آن‌ها ندارند. که در اغلب موارد نیز حق با آن‌هاست. عدم گفتگوی مناسب بین این دو گروه تنها مشکل را تشدید می‌کند.
«نفرت» کلمه‌ای بیش‌ازحد سخت و ثقیل است و البته مترجمین بسیاری وجود دارند که دقیقاً از فناوری ترجمه متنفر نیستند، آن‌ها می‌توانند با آن زندگی کنند اما به‌هیچ‌عنوان آن را دوست ندارند. سایر مترجمین دوام می‌آورند و با تغییرات به وجود آمده کنار می‌آیند؛ اما درصد مشخصی از مترجمان، واقعاً فناوری ترجمه را تحقیر می‌کنند و به آن بی‌اعتماد هستند. آن‌ها احساس می‌کنند که سوخته شده‌اند و تردید دارند که هیچ سازمان فناوری ترجمه‌ای جز به ابزارهایی که این شرکت‌ها می‌سازند توجهی کند و تلاشی برای بهتر کردن زندگی آن‌ها داشته باشد. این نگرانی‌ها ریشه در تجارب شخصی آن‌ها داشته و مهم می‌باشند و هرگز نباید نادیده گرفته شوند.
ازآنجاکه من یک مترجم مستقل و آزاد هستم که هنوز به‌عنوان یک مترجم ادبی فعالیت دارم؛ دیدگاه همکارانم، کسانی که به‌کل ایمان و اعتمادشان به فناوری ترجمه ونیز توانایی آن برای کمک به خود را ازدست‌داده‌اند، درک می‌کنم و به آن‌ها احترام می‌گذارم؛ اما به‌طور کامل با این چشم‌انداز منفی موافق نیستم. دیدگاه من نسبت به امکانات و پیشرفت، خوش‌بینانه تراست. من نیز همانند آن‌ها، اعتقاد ندارم که بزرگ‌ترین میزان پیشرفت در ترجمه‌ی پیشرفته‌ی جهان به‌وسیله دستگاه‌های ترجمه محقق شود، حداقل نه در کوتاه‌مدت! به زبان ساده‌تر نشان دادن چگونگی انجام ترجمه، به یک مترجم، مهم‌ترین و بالاترین حد پیشرفت نیست.
بااین‌حال، آیا اعتقاددارم که فنّاوری می‌تواند مترجمین را برای ایجاد کیفیتی بهتر از ابتدا پشتیبانی کند؟ بله کاملاً. بهبود کیفیت مرحله بعدی فناوری ترجمه است، مشکل بعدی است که باید برای مترجمین حل شود، چالش بعدی است که شرکت‌های فناوری بدون مرز باید با آن روبرو شوند و چیزی است که من معتقدم تمام مترجمان می‌توانند درنهایت آن را پشت سربگذارند.
