ترجمه یک کار فنی است
15 خرداد 1400 - 9:51
ترجمه یک کار فنی است
ترجمه یک کار فنی است لذا به مهارت نیاز دارد. همان‌طور که می‌دانید برخی از کلمات دارای معانی متعددی هستند، بعلاوه گاهی بعضی از کلمات در متون تخصصی معنای تخصصی می‌گیرند، بدین‌صورت که استفاده از معانی عمومی آن‌ها صحیح نیست و حق مطلب را ادا نمی‌کند. بنابراین یک متخصص ماهر و باتجربه باید بداند هرکدام از معانی را در کجا به کار ببرد.
خاطره‌ای را به یاد دارم. دانشجوی ترم پنجم کارشناسی محیط‌زیست بودم و برای یک پروژه کلاسی باید بخشی از یک کتاب تخصصی را ترجمه می‌کردم. به دلیل تعدد پروژه‌ها و کنفرانس‌های کلاسی و حجم زیاد دروس، ترجیح دادم ترجمه‌ی این بخش را به خواهرم واگذار کنم. ایشان به زبان انگلیسی تسلط داشت و دانشجوی یکی از رشته‌های پیراپزشکی بود. ترجمه را به ایشان سپردم و خودم با خیال آسوده به انجام پروژه‌های دیگر مشغول شدم. وقتی بعد از چند روز ترجمه‌ها به دستم رسید، فکر کردم بهتر است که قبل از تحویل دادن به استاد، یک‌مرتبه آن را بخوانم. در کمال شگفتی متوجه شدم متن پر از اشتباهات ترجمه¬ ست. البته که خواهرم کارش را به‌درستی انجام داده بود اما از اصطلاحات تخصصی رشته محیط‌زیست چیزی نمی‌دانست و این کاملاً طبیعی بود. یکی از برجسته‌ترین اشتباهاتی که به‌خوبی در ذهنم حک شد این بود که واژه‌ی Cover را که گاهی اوقات در مباحث مربوط به زیستگاه گونه «پناه» ترجمه می¬شود «پوشش» ترجمه کرده بود.
حالا به این عبارت توجه کنید «water body» احتمالاً شما هم آن را «بدن آبی» یا «بدنه¬ی آبی» ترجمه می‌کنید. اما ترجمه‌ی صحیح آن «پهنه‌ی آبی» است.
حتماً تا اینجا متوجه شده‌اید که برای ترجمه‌ی متون تخصصی صرفاً تسلط داشتن بر زبان دوم یا زبان سوم کافی نیست بلکه مهارت در ترجمه‌ی صحیح اصطلاحات تخصصی ضروری است. حال به موارد دیگری از اشتباهات رایج در ترجمه‌ی متون تخصصی توجه کنید.
1. ترجمه‌ی کلمه به کلمه: که باعث می‌شود دستور زبان، ساختار جمله، پیوستگی و انسجام متن موردتوجه قرار نگیرد.
2. درک نکردن مفهوم جمله: یعنی قرار دادن کلمات پشت سر هم و ساختن جمله بر اساس دستور زبان مقصد، که صرفاٌ منجر به انتقال مفاهیم نمی‌شود. مترجم باید درک کاملی از چیزی که ترجمه می‌کند داشته باشد تا بتواند مفاهیم را به خواننده نیز منتقل کند.
3. ترجمه‌ی کلماتی که نباید ترجمه شوند: گاهی اوقات به‌ویژه در متون علمی برخی کلمات به همان شکل انگلیسی به کار می‌روند بنابراین صحیح‌‌تر است که این کلمات ترجمه نشوند.
4. ترجمه‌ی تحت‌اللفظی اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها: یک مترجم باید قادر باشد یک اصطلاح را از یک جمله معمولی به‌راحتی تشخیص دهد. ترجمه‌ی تحت‌اللفظی و کلمه به کلمه اصطلاحات کاملاً بی‌معنی است، بنابراین مترجم باید کل عبارت را باهم در نظر بگیرد.
5. کمک نگرفتن از افراد متخصصی که در زمینه مورد نظر اطلاعات کافی دارند: داشتن دانش در مورد زبان مبدأ فقط نیمی از ترجمه است. پیدا کردن فردی که در مورد آن تخصص نیز اطلاعات داشته باشد بسیار مهم است.
6. استفاده از روبات ترجمه برای ترجمه متون تخصصی!
بنابراین ترجمه نه‌تنها یک فن بلکه یک هنر حساس و ظریف است که علاوه بر مهارت به خلاقیت هم نیاز دارد. و مترجم ماهر باید قادر باشد متن را از زبان مبدأ به‌صورت روان و خوانا و بدون کم‌وکاست به زبان مقصد منتقل کند.
