اشتباهات کوچکی در ترجمه که مشکلات بزرگی در دنیا ایجاد کرد
11 تیر 1396 - 5:21
اشتباهات کوچکی در ترجمه که مشکلات بزرگی در دنیا ایجاد کرد
توانایی صحبت کردن به دو زبان الزاما به معنای توانایی در ترجمه کردن نیست. ترجمه مهارت بخصوصی است که برای یادگیری آن تلاش زیادی لازم است. در کتابی به اسم یافتههای مترجمی[1]، ناتالی کلی[2] و جاست زتزش[3] که خود مترجم حرفهای هستند ما را با جنبههای جالب دنیای مترجمی آشنا میکنند.
این کتاب شامل داستانهایی است از تلاش مترجمان داوطلب برای کمک به عملیات نجات در واقعهی زلزلهی هایتی تا ماجراهایی مربوط به جام جهانی و دوستی بین سلبریتی هایی مثل یائو مینگ و مارلی ماتلین با مترجمان شان. اهمیت ترجمهی خوب وقتی مشخص میشود که اشتباهی در ترجمه پیش میآید. در اینجا ن9 مورد از کتاب انتخاب شده که نشان میدهد امر ترجمه چقدر میتواند خطیر باشد.
1- 71 میلیون دلار در ازای یک واژه ترجمه
در سال 1980 پسری 18 ساله به نام ویلی رمیرز[4] در حالی که از هوش رفته بود به بیمارستانی در فلوریدا منتقل شد. دوستان و خانوادهی وی که زبانی جز اسپانیایی بلد نبودند سعی داشتند تا شرایط او را برای پزشکانی که او را زیر نظر داشتند توضیح دهند. بنابراین یکی از خدمهی بیمارستان که اسپانیایی میدانست وارد ماجرا شد و کلمهی Intoxicado به اسپانیایی را به معادل غلط intoxicated ترجمه کرد. در حالی که اگر این شخص مترجم حرفه ای میبود متوجه بود که آن واژه به معنای مسمومیت با مواد غذایی است و ارتباطی با مسمومیت توسط مواد مخدر یا الکل ندارد. خانوادهی ویلی این تصور را داشتند که وی دچار مسمومیت غذایی شده در حالی که ویلی در واقع دچار خون ریزی مغزی شده بود و پزشکان نیز طبق ترجمهی غلط و به علت داشتن علائم مشابه به این باور بودند که او در اثر سومصرف مواد اوردز کرده است. نهایتا در اثر سهل انگاری برای معالجه ی وی، ویلی برای همیشه قطع نخاع شد و به علت عملکرد غیرحرفه ای غرامتی به مبلغ 71 میلیون دلاربه او پرداخت شد.
2- شهوت برای آینده
زمانی که پرزیدنت کارتر در سال 1977 به لهستان سفر کرد. وزارت امور خارجهی آمریکا مترجمی روسی استخدام کرد که با زبان لهستانی آشنایی داشت اما قبل از این به عنوان مترجم حرفهای این زبان کار نکرده بود. به واسطهی این مترجم آنچه از صحبتهای پرزیدنت کارتر به غلط برداشت شد موارد زیر بود: زمانی که آمریکا را به حال خود رها کردم. ( در عوض: زمانی که آمریکا را ترک کردم.) شهوت برای آینده (درعوض آرزوهای شما برای آینده) اشتباهاتی که رسانهی هر دو کشور لهستان و آمریکا مدتی با آن سرگرم بودند.
3- ما شما را دفن می کنیم!
در بحبوحه ی جنگ سرد بود که نخست وزیر شوروی، نیکیتا خوروشچو[5]، سخنرانی داشت که در آن عبارتی به کار برد که از زبان روسی به « ما شما را دفن خواهیم کرد» ترجمه شده بود و تهدیدی جدی علیه ایالت متحده تلقی شده بود که شوروی در یک حملهی هسته ای آمریکا را دفن خواهد کرد. این سوتفاهم موجب افزایش تنشهای موجود بین دو کشور شد. از جمله ی روسی گفته شده بیشتر معنایی شبیه به «ما خواهیم ماند در حالی که شما نابود خواهید شد» یا «ما می مانیم اما شما نه» به ذهن متبادر میشود که چندان هم دوستانه نیست اما به آن شدت هم خصمانه و تهدیدآمیز نیست.
4- کاری نکنید!
سال 2009 بانک HSBC ناچار شد تا 10 میلیون دلار برای کمپین تبلیغاتی خود که شعار تبلیغاتیاش در چندین کشور از Assume Nothing به معنای «پیشبینیها را به ما بسپارید!» به معادل غلط « لازم نیست هیچ کاری کنید» ترجمه و تبلیغ شده بود، هزینه متحمل شود.
5-آشفتگی در بازار بورس
در بازار بورس جهانی وحشتی فراگیر باعث شد تا ارزش دلار آمریکا بخاطر ترجمهی انگلیسی ضعیفی از مقالهای که توسط گوآن جیانگدانگ[6] از سرویس خبررسانی چین نوشته شده بود و روی اینترنت میگشت سقوط کند. مقالهی اصلی در واقع یک بررسی احتمالی از وضعییت و گزارشی مالی بود اما ترجمهی انگلیسی آن بسیار قطعی و مسلم مدعی آن احتمالات شده بود.
6-اون چی بود روی سر موسی!؟
کشیش ژرومه [7] که یکی از مترجمان در حوزهی مذهبی ست زبان عبری خوانده بود تا بتواند کتاب عهد عتیق را که ترجمهی در دسترس آن ترجمهای متعلق به قرن سه به زبان یونانی بود از اصل به زبان لاتین ترجمه کند. کتاب ترجمه شدهی لاتین که مبنای صدها اقتباس دیگر بود خطایی معروف دارد. گفته شده است زمانی که حضرت موسی از کوه سینا پایین میآید چهرهای نورانی داشته اما از آنجایی که زبان عبری بدون صداهای آوایی نوشته میشود سینت جروم واژهی Karan به معنای نورانی را به غلط Keren به معنای شاخدار خوانده است. نتیجهی همین خطای به ظاهر ساده کشیده شدن نقاشیها و ساختن مجسمههایی از حضرت موسی طی قرنهای بسیاری شد که در آنها بر بالای سر وی شاخ بود.
7- براش شکلات بگیر
در دهههای 50 زمانی که کارخانههای شکلات سازی برای خرید شکلات در روز ولنتاین بین مردم ژاپن تبلیغات میکردند
ترجمهای اشتباه توسط یکی از کمپانیهای شکلات باعث شد تا مردم فکر کنند که منظور این است که زنان در مناسبتها و تعطیلات میبایست به مردان شکلات هدیه دهند. بنابراین این تبدیل به فرهنگی شد که تا به امروز هم ادامه پیدا کرده. در 14 فوریه زنان به مردان شکلات هدیه میدهند و در 14 مارچ نیز مردان این لطف را میبایستی جبران کنند. که نهایتا تمام اینها به سود کمپانی های شکلات تمام میشود.
8- شنگ لانگ رو شکست بده
در بازی رایانهای جنگجوی خیابانی2[8] که یک بازی ژاپنیست یکی از کاراکترها میگوید: اگر نمیتوانی از پس مشت اژدها بربیایی ممکن نیست برنده شوی. زمانی که این گفته از ژاپنی به انگلیسی ترجمه شده بود از مشت اژدها اینطور برداشت شده بود که کاراکتری جدید است به نام شنگ لانگ[9]. در ژاپنی هر کاراکتر ممکن است به چندین اسم نام برده شود و مترجم که تنها به ترجمهی تحتاللفظی بسنده کرده بوده و زمینهی ترجمه را در نظر نگرفته اینطور خیال کرده که کاراکتری جدید قرار است به بازی اضافه شود. خورههای بازی بی صبرانه منتظر بودند تا ببینند شنگ لانگ چه کسیست و چطور میتوان شکستش داد. در سال 1992 ماهنامهی بازیهای رایانهای متنی را به عنوان شوخی آپریل منتشر کرد با این موضوع که چطور میتوان بر شنگ لانگ پیروز شد. تا دسامبر همان سال پس از صرف مدت زیادی برای کشف این کاراکتر توضیحی راجع به غلط بودن این ترجمه داده نشده بود.
9- دردسر در وایتانیی
سال 1840 دولت بریتانیا و سران قبیلهی مائوری[10] در نیوزلند قراردادی را با هم امضا کردند. قبیله ی مائوری خواستار پشتیبانی شدن در برابر غارت گریهای مجرمان و خودسری های ملوانان و بازرگانان بود و در برابر دولت بریتانیا در پی وسعت دادن به مملوکات مستعمراتی خود بودند. قرار داد وایتانیی درج شد و طرفین آن را امضا کردند اما هر یک از طرفین سندی متفاوتی را امضا کرده بود. در نسخهی انگلیسی سند مائوری میبایستی به موجب این قرارداد بدون هیچ قید و شرطی تمام اختیارات و اجازهی حاکمیت انگلیس را به ملکهی انگلیس پیشکش کن. در ترجمهی مائوری از این سند بنا بر این نبود که حاکمیت و تمام اختیارات به انگلیس واگذار شود بلکه تنها ادارهی امور به انگلیس واگذار میشد آنها به این باور بودند که تنها سیستم حقوقی آنها تغییر خواهد کرد اما همچنان حکومت را در دست خواهند داشت. اما اوضاع اینگونه نتیجه چیز دیگری شد و تا مدت ها بعد مشکلاتی در رابطه با اهداف این عهدنامه وجود داشت.
[1] .Found in Translation
[2] . Nataly Kelly
[3] . Jost Zetzsche
[4] . Willie Ramirez
[5] .Nikita Khrushchev
[6] .Guan Xiangdong
[7] .St. Jerome
[8] . Street Fighter II
[9] . Sheng Long
[10] . Maori