استاندارد ویرایش در ترجمه
4 دی 1400 - 5:23
سازمان بین‌المللی استانداردسازی، سازمانی جهانی است که با استانداردسازی شیوه ارائه خدمات و اسناد (استاندارد ویرایش در ترجمه) سروکار دارد تا به‌وسیله آن معیارهای تولید آنها در تمامی حوزه‌ها یکسان باشد.
در سال 1977 بخشی از استانداردها (standards)که به مترجمین و ترجمه ارتباط دارد به‌وسیله‌ی بریتانیای کبیر (great Britain) و ایالات متحده (United States) تهیه‌شده و توسط بیست‌وچهار کشور به تصویب رسیده است.
عنوان این استاندارد عبارت‌اند از:
- مستندسازی یا Documentation
- بازنمایی ترجمه‌ها یا Representation of translations
ضرورت رعایت موارد زیر برای ترجمه کتاب:
- نام کامل مترجمین و ویرایشگر مسئول، سازمان مسئول ترجمه، ویرایشگر علمی یا ناشر ترجمه.
- آدرس، تاریخ، ناشر: در ترجمه‌های منتشرنشده باید نام مترجم به عنوان فرد مسئول آورده شود.
- جزئیات کامل حق چاپ ، شماره چاپ (چاپ اول، چاپ دوم، چاپ سوم) و نشر ترجمه.
- موضوع سند به زبان‌اصلی
- مکان و تاریخ نشر کتاب اصلی
- نام مؤلف (Author) متن اصلی (منبع)، نقش آنها، ویرایشگر اصلی، ویرایشگر علمی ترجمه، حقیقی یا حقوقی بودن ترجمه و …
- زبان‌اصلی
- شماره فیپا یا شابک حاوی اطلاعاتی در مورد کشور منتشرکننده، ناشر، عنوان کتاب و مترجم است.
- شماره ISBN
- نوع ترجمه (Type of translation): ترجمه کامل، نسبی و خلاصه
- عنوان مجموعه
- سری نوشته‌ها
- شماره سند اصلی.
استاندارد ویرایش در ترجمه
استاندارد ویرایش در ترجمه شامل موارد زیر می باشد:
ویرایش فنی و زبانی (Technical and linguistic) در ترجمه:
ویرایش فنی و زبانی (Technical and linguistic) در ترجمه از مهم‌ترین انواع ویراستاری ( اصلاح و بهبود ظاهر متن مانند غلط‌های املایی و مشکلات نگارشی ) است. هنگام اعمال ویرایش فنی، به موارد ذکر شده توجه فرمایید:
- بکار بردن قواعد مربوط اختصارهای متنی
- بررسی نشانه‌گذاری متن
- یکپارچه‌سازی اعلام و اصطلاحات
- ذکر معادل لاتین کلمات
- بکار بردن قوانین مربوط به اعراب‌گذاری
- استفاده از اصول عددنویسی و فرمول‌نویسی (ریاضیات): اشکال‌های خاص متون حاوی آمار، مطالب ریاضی یا اعداد را تشخیص دهد و بداند چگونه از کسر اعشاری، کسر متعارفی، درصد و علامت درصد استفاده کند و همچنین تبدیل واحدهای متری به غیرمتری را به‌درستی و با یکدستی، با واحدهای مناسب و با دقت لازم انجام دهد.
- نظارت کردن به اندازه و قلم عناوین فصول، بخش‌ها، زیرعنوان‌ها، سربرگ‌ها و دیگر موارد.
- پیاده‌سازی قوانین مربوط به مآخذ، پانوشت‌ها و یادداشت‌ها
- برطرف کردن غلط‌های تایپی
- رعایت اصول سجاوندی : از جمله: نقطه، علامت سؤال، دونقطه، ویرگول (متوالی و معترضه)، نقطه‌ویرگول، تیرهٔ بلند، تیرهٔ کوتاه، علامت نقل‌قول (تکی و دوتایی، باز و بسته) و نقطه‌های نشانگر حذف مطلب. برای معلوم شدن مطلب، از علائم سجاوندی استفاده کند؛ مثلاً در جملات مرکب که هریک از اجزا، خود، سجاوندی دارند.رعایت کردن کلیات سجاوندی را به‌صورت درست و یکدست در خود متن، فهرست‌ها، جدول‌ها، شکل‌ها و زیرنویس‌ها و…
- بکار بردن قواعد مربوط به نقل‌قول‌ها: موارد نیاز به نقل‌قول را تشخیص دهد، قواعد شیونامه‌های رایج را به‌گونه‌ای معقول و دور از ملانقطی‌بودن در کتابنامه، مراجع داخل متن، پانوشت‌ها و یادداشت‌های آخر فصل به کار ببرد. نقل‌قولی را تشخیص دهد و آن اطلاعات را فراهم یا درخواست کند. مواردی که ضرورت به اجازه برای استفاده از نقل‌قول‌ها، آهنگ‌ها، عکس‌ها، تصاویر و دیگر مطالب را شناسایی دهد و چنین اجازه‌ای را به دست آورد یا از مؤلف بخواهد.
ایجاد یکپارچگی میان رسم‌الخط کلمات
- توجه به پاراگراف‌بندی
- ایجاد شماره‌گذاری در پاراگراف‌ها
- بخش‌بندی متن منبع به زیر بخش‌ها و بندها
- بررسی ارجاعات
- برای هر متن، الگوهای یکدستی را مشخص و آن الگوها را در طی کار حفظ کند: صورت‌ها و نمادهای اختصاری و نمادهای مربوط به زبان‌های دیگر را حفظ کند و همچنین حفظ تاریخ‌ها، نشانی‌ها، شماره‌تلفن‌ها، نشانی سایت‌های اینترنت و مانند آن.
- ویراستاری (editing) یا به زبان ساده تر تصحیح غلط‌های املایی: اعلامی که معمولاً اشتباه‌آفرین‌اند، کلماتی که املای آنها معمولاً اشتباه می‌شود، اختلاف گونه‌های مختلف املایی را تشخیص دهد و از گونهٔ مناسب برای مخاطبان استفاده کند و استفاده از تیرهٔ بلند و تیرهٔ کوتاه و خط مورب بین کلمات و در انتهای خطوط را یکدست کند.
- نظارت مواردی مانند واژه‌نامه، نمایه‌ها، تصویرها،عکس‌ها، فهرست،جداول و نمونه‌هایی از این قبیل:
- تشخیص خطاهای متداول جدول‌ها؛ مثل نادرستی ریاضی جمع‌های داده‌شده در هر سطر یا ستون، جابه‌جایی نوشته‌های بالای ستون یا ابتدای مسطر.
- برای شکل‌ها اطلاعات کامل و تفسیرهای جذاب بنویسد.
استاندارد ویرایش در ترجمه
ویرایش زبانی- ساختاری (Linguistic-structural) در ترجمه:
در ویرایش زبانی- ساختاری ( ویراستار به ویرایش جمله و اجزای آن می‌پردازد.) موارد زیر مهم هستند:
- برطرف کردن ایرادهای ساختاری و دستوری
- بهبود جمله‌بندی متن
- کوتاه کردن جملات طولانی
- روان و سلیس کردن جمله‌ها
- برطرف کردن ابهام و تناقض در متن
- بررسی معادل‌یابی‌های انجام‌شده
- بررسی واژه‌های فارسی و انتخاب بهترین واژه
ویرایش محتوایی (Content) در ترجمه:
در ویرایش محتوایی( تمرکز بر محتوای متن است)، ویراستار به موارد زیر توجه می‌کند:
- حذف یا کاهش مطالب تکراری و غیرضروری
- حذف یا کاهش مطالب نامعتبر و بی‌مبنا
- اصلاح متن برای افزایش یکپارچگی متن
- بررسی و تصحیح پانوشت‌ها
- اضافه کردن پانوشت (در صورت لزوم و کسب اجازه از مولف یا مترجم)
- تصیح مطالب نادرست و غیرعلمی
ویرایش در ترجمه
تعدادی از متون (Texts)ممکن است به اندازه روند نوشتن آنها طول بکشد. پس هزینه انجام این ویرایش‌ها با توجه به زمانی که برای این کار اختصاص داده می‌شود متفاوت است، در ضمن ترجمه ویرایش متن‌های عمومی و تخصصی (General and specialized texts)نیز متفاوت است. در زمان ویرایش متون تخصصی(Editing specialized texts) باید با انجام کارهایی مانند استناد به منبع نوشته، اصلاحات لازم را انجام داد. همین باعث افزایش هزینه‌های مربوط به ویرایش تخصصی نسبت به عمومی می‌شود.
